Integra Domino Stelltisch

Treinen automatisch laten rijden onder computerbesturing is natuurlijk leuk en op een grote baan vaak noodzakelijk, al is het alleen maar vanwege het grote aantal treinen en het feit dat een deel van een Zwitserse baan "ondergronds" ligt. Maar er is eigenlijk niets leuker dan tegelijker tijd een deel van de baan handmatig te kunnen besturen, maar dan wel net als in het grootbedrijf. Dus geen zelfgebouwd schakelbord, maar de originele Stelltisch van Pontresina.

De lokale bediening van het station Pontresina werd op 19 oktober 2021 afgeschaft, nadat de ombouw van het stationsemplacement en de modernisatie van de infrastructuur gereed was. Vanaf dat moment wordt ook het laatste deel van de Rhätische Bahn vanuit de centrale in Landquart beheerd.

Door ons contact met de RhB konden wij de trotse eigenaar van deze Integra Stelltisch worden. Als tegenprestatie hebben we een donatie gedaan aan Club 1889 onder andere voor het restaureren van de eerste stoomlocomotief van de RhB, de Rhätia. Deze loc is gebouwd in 1889 en was tot 1928 in actieve dienst op het traject Landquart - Davos bij de maatschappij LD-Bahn AG, de voorloper van de RhB.

De Stelltisch is van het merk Integra (nu onderdeel van Siemens) en het type is Domino 69. Dit is het type Stelltisch, dat vaak in gebruik is bij smalspoorbanen. Het kent geen rangeersignalen en mist een aantal andere faciliteiten, die wel bij Domino 55 en 67 aanwezig zijn.

Het principe van de bediening is het gelijktijdig indrukken van twee knoppen, bijvoorbeeld om een wissel om te leggen, een rijweg in te stellen of een overweg te sluiten. Naast deze "normale" handelingen zijn er mogelijkheden om tijdens storingen toch treinen te kunnen laten rijden. Hiervoor zijn er op de Stelltisch een aantal specifieke knoppen die voorzien zijn van een "loodje" met een nummer. Mocht het nodig zijn dit te gebruiken, dan moet onder dat unieke nummer in het logboek aangetekend worden hoe de procedure verlopen is. Een situatie kan bijvoorbeeld zijn dat een overweg niet wil sluiten: in dat geval gaat een RhB-collega naar de overweg, regelt het wegverkeer en meldt via zijn GSM of walkie-talkie dat de situatie veilig is en dat de trein stapsvoets de overweg mag passeren.

Na het transport van de Stelltisch naar Hasselt wachtte ons de implementatie in de clubbaan.

In Pontresina was de Stelltisch in een groot bureau ingebouwd dat niet vervoerd kon worden, dus was het bouwen van een nieuwe tafel de eerste klus. Hente heeft hiervoor een verrijdbare tafel getimmerd, waarin ook voldoende plaats is voor de bekabeling, de voedingen en de elektronica. Het oorspronkelijke plan was de aansturing volledig met elektronische componenten te doen, maar nadat we de relaisruimte in Pontresina bezocht hadden, stond vast dat we hiervoor relais zouden toepassen. Hiermee hebben we ook het nostalgische geklik van honderden relais in de kelderruimte van het station Pontresina een beetje kunnen behouden! Omdat onze toepassing van de Stelltisch beperkter is dan destijds Pontresina, gebruiken wij "slechts" 224 relais.

De interface met iTrain is op basis van LocoNet. Dit protocol waarmee je niet alleen treinen kan besturen, maar ook relais kan schakelen en terugmelders (in ons geval in de vorm van drukknoppen) inlezen, is ontwikkeld door Digitrax. Naast de interfaces voor het rijden van de treinen en het schakelen van accessoires met de verschillende RM-C's, is er een aparte interface voor de Stelltisch.

De door ons gebruikte elektronica is gebaseerd op het Arduino platform. Een Arduino is een microcontroller (een printje van 5x10 cm), die speciaal ontworpen is voor het lezen van ingangen, het schakelen van uitgangen en beschikt over diverse communicatiemogelijkheden. Omdat de interface in iTrain het LocoNet protocol gebruikt, is er op de Arduino een LocoNet-shield geprikt.

Op deze Arduino draait een programma (een zogenaamde sketch), die de ontvangen commando's van iTrain verwerkt en stuurt hiermee de juiste lampjes op de Stelltisch aan.

De drukknoppen werden aanvankelijk door feedback-modules van Digikeijs ingelezen, maar we hebben deze vervangen door een zelfontworpen printje. Per print kunnen maximaal 16 knoppen ingelezen worden en aangezien de Stelltisch 92 knoppen en schakelaars heeft, gebruiken we hier 6 printjes voor. Vooralsnog zijn deze 6 printen aangesloten op een eigen Arduino met LocoNet-shield. Omdat we de sketches voor de Arduino's nog afzonderlijk willen ontwikkelen, wordt nog gebruik gemaakt van twee aparte Arduino's.

Voor degenen die geïnteresseerd zijn in de totale opbouw is hier een schematisch overzicht te vinden.

iTrain ondersteunt een Integra Stelltisch niet direct, maar biedt wel voldoende mogelijkheid in de vorm van condities, acties, aspecten en virtuele relais om dit voor elkaar te krijgen.

Voor de aansturing van de lampjes op de Stelltisch wordt een virtueel relais met een LocoNet-adres gekoppeld aan een iTrain object. Bij de seinen en wissels kan dit direct, maar bijvoorbeeld bij blokken gebeurt dit vanuit een actie die het bewuste virtuele relais schakelt. Er wordt dus niet vanuit iTrain direct een relais op de Stelltisch aangestuurd, maar eerst een LocoNet-commando naar de Arduino, die het op zijn beurt vertaalt naar een relais, dat één of meerdere lampjes schakelt. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij de blokken, die vanuit één LocoNet-commando meerdere lampjes moeten aansturen.