Dienstregeling

Net als op de meeste modelbanen rijden wij de treinen net hoe het uitkomt en/of wat we leuk vinden. Dat is natuurlijk heel anders dan in het grootbedrijf, waar het een chaos zou worden als elke machinist maar deed waar hij zin in heeft. Daarbij moet gezegd worden: wij hebben ook wel eens chaos.....

Om deze chaos te voorkomen is er in het grootbedrijf altijd sprake van een dienstregeling, die er voor zorgt dat de reiziger er op kan vertrouwen dat zijn trein op tijd rijdt. Maar ook voor de treinenloop zelf is het van belang dat de treinen volgens een bepaald schema rijden, bijvoorbeeld om te voorkomen dat stations vollopen of dat er deadlocks ontstaan op enkelsporige trajecten.

Nu is het bij ons de uitdaging om af en toe toch met een dienstregeling te rijden. Dat houdt dus in dat je een schema moet opstellen van vertrek- en aankomsttijden en welke trein hoe laat een route rijdt. Je zou dit met een lijstje op papier kunnen doen of in een Excel-sheet, maar het kan beter, eenvoudiger en leuker!

Door Moritz Scherzinger is het programma jTrainGraph geschreven, waarmee je een dienstregeling op professionele manier kan samenstellen. De basisversie van het programma is gratis en is natuurlijk wat beperkter dan de Pro-versie, waarvan je voor € 25,00 een licentie kan verkrijgen. Na een simpele installatieprocedure kies je nog wat instellingen, zoals de taal waarin je het programma wilt draaien (Duits of Engels).

Het begint ermee dat je de stations in een route vastlegt, daarna de treinen en tenslotte de vertrek- en aankomsttijden van elke trein. Dit is niet meer en niet minder dan het invullen van een paar tabellen.

Het resultaat van deze ingaven is een grafiek, zoals deze ook bij het grootbedrijf gebruikt wordt. Op de horizontale as vind je de tijdbalk en verticaal worden de stations van de route aangegeven en daarbij op welk spoor de trein zal binnenrijden.

Met dikke horizontale lijnen wordt de wachttijd in de stations weergegeven en het rijden van een station naar het volgende station met een dunne schuine lijn. Naast de schuine lijnen staan de treinnummers en de minuut van aankomst c.q. vertrek.

Als lijnen elkaar kruisen wil dat dus zeggen dat treinen elkaar daar passeren. Dat houdt in dat bij een traject zoals de Berninabahn met hoofdzakelijk enkelspoor, het passeren in de stations moet gebeuren.

Bij het opzetten van een dienstregeling is het van belang eerst de rijtijd van het ene naar het andere station vast te stellen en daarna de vertrektijden uit de stations. Het resultaat is dan meestal dat heel veel schuine lijnen elkaar kruisen, wat je moet oplossen door wachttijden in de stations te verhogen of te verlagen. Pas als er geen kruisende lijnen zijn, heb je een uitvoerbare dienstregeling.

Het uitvoeren van de dienstregeling gebeurt vanaf een geprinte versie van de grafiek of op het beeldscherm. De wens is een koppeling met iTrain, waardoor het uitvoeren van de dienstregeling een automatisch proces wordt.